1. Vi ste ovde:  
  2. Okanj bara

Predlog za stavljanje pod zaštitu kao zaštićenog područja I kategorije

dr Bilјana Panjković Okanj bara

Okanj baraInicijativu za pokretanje postupka stavlјanja pod zaštitu područja Okanj bare pokrenulo je Društvo za zaštitu životne sredine „Okanji iz Elemira i Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije.

Zavod za zaštitu prirode Srbije, je područje Okanj bare i okolnih  slatinskih i vlažnih staništa uvrstio u Srednjoročni programa rada za period 2006 -2010, radi uspostavlјanja zaštite. Valorizaciju prirodnih vrednosti ovog područja vršila je radna jedinica toga Zavoda u Novom sadu (sada Pokrajinski zavod za zaštitu prirode) koja je izradila studiju zaštite.

Mada je studija zaštite završena još 2008. godine, ona je morala da se uskladi sa odredbama Zakona o zaštiti prirode iz 2009. godine, odnosno sa izmenama koje su nastale u citiranom zakonu 2010. godine („Sl. Glasnik RS", 36/09, 88/10 i 91/2010).

Zahvalnost

dr Bilјana Panjković Okanj bara

Kako je svaki rad rezultat zajedničkog živlјenja, saradnje i rada više lјudi, ovom prilikom odajemo zahvalnost i poštovanje svima koji su nam u ovom radu pomogli.

Tokom terenskih istraživanja Okanj bare, zaslanjenih bara i slatina u ovom delu Banata, stručnom timu Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode su nesebično pomogli predstavnici Društva za zaštitu životne sredine «Okanj» iz Elemira, posebno gospodin Milan Topalov, dipl. inž. kao i predstavnici Mesne zajednice «Elemir», na čemu im zahvalјujemo. Inicijativu o zaštiti Okanj bare podržale su i opštine Zrenjanin i Novi Bečej.

Obrazloženje predloga za pokretanje zaštite

dr Bilјana Panjković Okanj bara

Okanj bara, zajedno sa Slanim Kopovom i Barom Rusandom, predstavlja jedno od tri najreprezentativnija i najatraktivnija očuvana slana jezera smeštena u paleo - meandrima reke Tise u srednjem Banatu. Zajedno sa vodenim i močvarnim staništima i slatinama različite zaslanjenosti podloge predstavlja prioritetne tipove staništa za zaštitu u panonskom biljnogeografskom regionu.

Bara Rusanda je poznata po lekovitom blatu i istoimenoj banji, a Slano Kopovo je nadaleko čuveno kao jedno od najvećih ornitoloških rezervata u kome se tokom zime okupi nekoliko desetina hiljada ptica. Pored svoje jedinstvenosti, specifičnosti i retkosti područje oko Okanj bare još uvek je nedovoljno istraženo i afirmisano.

Osnovne prirodne i stvorene vrednosti

dr Bilјana Panjković Okanj bara

Specijalni rezervat prirode „Okanj bara" obuhvata kompleks livadsko - stepske vegetacije, slatina i zaslanjenih bara različitog saliniteta koje predstavlјaju prioritetni tip zaštite u panonskom bilјnogeografskom regionu. Okanj bara predstavlјa jednu od tri najreprezentativnijih i najatraktivnijih očuvanih bara na slatinama Vojvodine, odnosno slanih jezera nastalih u paleo - meandrima. Specifično je po jedinstvenim panonskim ekosistemima tipičnim za zaslanjene, mulјevite bare, slatine i livade sa očuvanim euhalofitnim bilјnim vrstama i životinjskim svetom karakterističnim za slanu podlogu.

Geografski položaj zaštićenog područja

dr Bilјana Panjković Okanj bara

Zaštićeno područje „Okanj bara" nalazi se u srednjem Banatu, neposredno uz levu obalu reke Tise, severozapadno od Zrenjanina. Prostire se u pravcu severozapad - jugoistok u dužini od 11 km, sa prosečnom širinom dobra oko 4 km. Okruženo je selima: Elemir, Taraš, Kumane i Melenci.

Prostorno i teritorijalno „Okanj bara“ nalazi se na području opština Zrenjanin i Novi Bečej. Katastarski pripada: K.O. Elemir, K.O. Taraš, K.O. Melenci i K.O. Kumane.

Opis granice zaštićenog područja

Super User Okanj bara

Početna tačka opisa granice zaštite je tromeđa parcela 7751/3, 7751/2 i 8372 K.O. Kumane, Opština Novi Bečej. Granica ide na jugoistok severnom međ. linijom parcela 7751/2, 7367, 7366/2 do granice građevinskog reona. Lomi se na jugoistočnom linijom parcele 7366/2, preseca put br. 8402, nastavlјa istočnom linijom parcele 7354 do tromeđe parcela 7354, 7365 i 8403.

Opis granice režima zaštite II stepena

dr Biljana Panjković Okanj bara

1. Celina: centralne slatine i bare (Kumanski vanj - Bara Crvenka - Žugalј bara)

Režim zaštite II stepena prostire se na tri prostorno odvojene celine.

Početna tačka prve celine, II stepena zaštite je tromeđa parcela 7294, 7293 i međni kamen opština Zrenjanin i Novi Bečej, odnosno katastarskih opštine Taraš i Kumane. Granica ide na severozapad zajedničkom granicom parcela 7294 i 7293, K.O. Kumane do granice zaštite prirodnog dobra.

Opis granice zaštitne zone

dr Biljana Panjković Okanj bara

Površina zaštitne zone SRP „Okanj bara" obuhvata 4.143 ha.

Početna tačka opisa granice zaštitne zone SRP "Okanj bara" je međna tačka K.O. Taraš i K.O. Kumane. Granica ide na severoistok do kanala broj 8211 K.O. Kumane, Opština Novi Bečej. U pravcu severoistoka granicu obuhvata kanal i ide do puta broj 8505. U istom pravcu nastavlja putem do kanala broj 8176. Skreće na severozapad, pa ponovo na severoistok obuhvatajući kanal broj 8176 do naspram severne međne tačke parcele 8020. Skreće na zapad južnom linijom kanala do kanala broj 8180.

Istorijat zaštite

dr Biljana Panjković Okanj bara

Područje Okanj bare do sada nije imalo status zaštićenog područja. Godine 2010. Uredbom o ekološkoj mreži izdvojeno je kao centar ekološke mreže pod nazivom „Okanj i Rusanda*. Inicijativu za pokretanje postupka stavlјanja pod zaštitu područja Okanj bare pokrenulo je Društvo za zaštitu životne sredine „Okanj" iz Elemira i Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije.

Istorijat istraživanja

dr Biljana Panjković Okanj bara

Istraživanja ornitofaune Okanja i okolnih slatinskih livada i bara u drugoj polovini XX veka ukazuju na prisustvo veoma retkih i značajnih vrsta, poput beloglave patke (Oxyura leucocephala) (Gergelј, i dr., 1997) i velike droplјe (Otis tarda) (Garovnikov, 1998). U ovom periodu proučavane su i šlјukarice Charadriiformes, pretežno tokom seobe (Dimitrijević, 1977). Istraživanja ptica na Okanju intenziviraju se početkom XXI veka, i objavlјuju se radovi o pojedinim vrstama (Kostin, 2007; Kostin, i dr., 2006; McCurrach, i dr., 2005; Šćiban, 2007; Šćiban i Tucakov, 2004; Šćiban, i dr, 2005). Istraživanja ornitologa Zavoda za potrebe zaštite prirodnih vrednosti u periodu od 2005. do 2008. godine nadovezana su na postojeća znanja, čime je stvorena osnova za celovito sagledavanje ornitofaune pomenutog područja.

Položaj

dr Bilјana Panjković Okanj bara

Zaštićeno područje „Okanj bara” nalazi se u srednjem Banatu, neposredno uz levu obalu reke Tise odnosno, severozapadno od Zrenjanina. Okružuju ga naselјa: Elemir. Taraš, Kumane i Melenci.

Lokalitet „Okanj bara" prostire se u pravcu severo-zapad - jugo-istok u dužini od 11 km, sa prosečnom širinom dobra oko 4 km.

Specijalni rezervat prirode „Okanj bara" okružena je putevima; Taraš-Elemir i Elemir-Melenci-Novi Bečej. Uz istočnu granicu dobra nalazi se železnička pruga Beograd - Kikinda.

Zaštićeno područje udalјeno je od: Zrenjanina 15 km, Novog Sada 60 km i Beograda 90 km. Zbog blizine velikih gradova i saobraćajnica omogućen je dobar i brz pristup posetioca.

Prostorno i teritorijalno „Okanj bara" nalazi se na prostoru opština Zrenjanin i Novi Bečej. Katastarski pripada: K.O. Taraš, K.O. Elemir, K.O.Melenci i K.O. Kumane.

Geomorfološke odlike

dr Bilјana Panjković Okanj bara

U geomorfološkom pogledu zaštićeno područje pripada aluvijapnoj ravni reke Tise. Šire posmatrano na banatskoj strani aluvijalna ravan Tise, idući od severa ka jugu, ima nekoliko suženja i proširenja posmatrajući teren od reke ka banatskoj lesnoj terasi. Prema Bukurovu (1975) proširenja su: krstursko-novokneževačko, padejsko-novobečejsko, novobečejsko-aradacko I proširenje između naselјa Aradac i Perlez. Područje „Okanj bare" nalazi se na novobečejsko-aradackom proširenju.

Aluvijalno proširenje između Novog Bečeja i Aradca je prostor između naseljenih mesta: Novi Bečej, Kumane, Melenci, Elemir i Aradac, sa jedne I Tise sa druge strane. Pomenuta naselјa podignuta su na višim delovima lesne terase, osim naselјa Taraš koje je podignuto na lesnom ostrvu, a okruženo je aluvijalnom ravni reke Tise. Na prostranoj aluvijapnoj ravni karakteristični su akumulacioni oblici reljefa i to: obalske gredice, obalski brežulјci i rečna ostrva. Za formiranje obalskih greda značajnu ulogu imalo je često izlivanje vode iz korita reke, odnosno njeno taloženje, od krupnog, a potom i sitnog materijala koji je reka nanela svojim tokom. Visina obalskih greda je za oko 3 metra viša od okolnog terena. Delovanjem vetra odnosno, usled eolske erozije I akumulacije, od obalskih greda nastali su obalski brežulјci.

Geološke odlike

dr Bilјana Panjković Okanj bara

Geološki sastav, tektonski odnosi i geološka prošlost Vojvodine, u ovom slučaju Banata, a samim tim i područja „Okanj bare" utkani su u kompleksnu geološku sliku Panonskog bazena. Kroz dugu geološku istoriju, čiji koreni dosežu do najstarijih epoha zemlјine prošlosti, događale su se brojne promene na ovim prostorima. Intenzivnim delovanjem unutrašnjih sila dolazilo je do rasedanja, ubiranja i vulkanskih aktivnosti. Geološka građa je tako prolazila kroz stalne procese metamorfoze. Najnovijim neotektonskim pokretima I delovanjem spolјašnjih sila na površinskom delu izgrađeni su najmlađi sedimenti. Upravo oni u relјefu imaju najveći uticaj na prirodno okruženje "Okanj bare".

Hidrološke odlike

dr Bilјana Panjković Okanj bara

U širem pojasu aluvijalne ravni Tise, ali i po obodu lesne terase, između Novog Bečeja i ušća Begeja, postoji veliki broj izduženih udublјenja koja predstavlјaju ostatke, prirodnim putem odvojenih, starih tokova I meandara reke Tise. Neke od njih su i danas. povremeno ili stalno, ispunjene vodom, a neke su potpuno suve i predstavlјaju manje više zasute i vegetacijom obrasle lučne depresije. Zbog svoje recentne hidrološke funkcije posebno treba izdvojiti Slano kopovo, Ostrovo, Rusandu i Okanj.

Pomenuta jezera - mrtvaje se nalaze na prostoru kojim je Tisa tekla stvarajući aluvijalnu ravan pre poslednjeg taloženja lesa. Pružaju se u jednom nizu, opšteg pravca sever - jug. I pored značajne udalјenosti od živog toka, dimenzije i oblik ovih mrtvaja govore da se radi o nekadašnjim aktivnim
meandrima Tise (Pavić, 2006).

Klimatske odlike

dr Biljana Panjković Okanj bara

Za razmatranje klimatskih prilika na zaštićenom području „Okanj bara" korišćeni su podatci meteorološke stanice u Zrenjaninu (80 m n.v.) u periodu od 1996. do 2005. godine. Lokalitet „Okanj bara" se od meteorološke stanice nelazi severoistočno na udalјenosti od 15 km. Za analizu klimatskih prilika na zaštićenom području uzeto je više klimatskih elemenata: temperatura vazduha, relativna vlažnost vazduha, oblačnost, insolacija, padavine i vetar.

Veb dizajn
Interserver
45

Pomoć

Kontakt

060 013 01 01
salevidak@gmail.com

Poslednje postavljeno

Pišite nam...

vaše sugestije, predloge, ideje, komentare...